महाराष्ट्रात पुणे, नाशिक, सातारा जिल्ह्यामध्ये हिवाळी हंगामात ढोबळी मिरचीची लागवड केली जाते. महाराष्ट्रात ढोबळी मिरची पक्व असली तरी रंग हिरवागार असल्याने तिचा भाजीशिवाय इतरही उपयोग होतो.
ढोबळी मिरचीच्या चवीमधील फरक हा मुख्यत्वे करून फळामधील कॅपीसीनच्या प्रमाणावर अवलंबून असते. ते साधारणतः 2 ते 4 टक्क्यांपर्यंत असते.
ढोबळी मिरचीला दिवसाचे सरासरी तापमान 25 सेल्सिअस व रात्रीचे 14 सेल्सिअस असे या पिकास उत्तम तापमान असून तापमान 10 सेल्सिअसपेक्षा कमी झाल्यास व ठिपके पडल्यास या पिकाच्या वाढीवर अनिष्ट परिणाम होतो.
ढोबळी मिरचीची लागवड ऑगस्ट, सप्टेबर महिन्यात करतात. त्यामुळे फळांची काढणी जानेवारी, फेब्रुवारी या कालावधीत करता येते. ढोबळी मिरचीला जमीन चांगली कसदार व सुपीक लागते. मध्यम ते भारी काळी पाण्याचा उत्तम निचरा होणारी जमीन या पिकास योग्य आहे. नदीकाठच्या पोयट्याच्या सुपीक जमिनी लागवडीस योग्य आहेत. जमिनीचा सामु 6 ते 7 च्या दरम्यान असावा.
ढोबळी मिरचीची लागवड रोपे लावून करतात यासाठी एक किंवा दोन आर क्षेत्रावर रोपवाटीका करावी. जमीन चांगली उभी आडवी नांगरून हेक्टरी 15 ते 20 टन शेणखत घालावे. पूर्वीच्या पिकांचे धसपटे गोळा करून दोन कुळवाच्या पाळ्या द्याव्यात.
कॅलिफोर्निया वंडर : या जातीचे झाड मध्यम उंचीचे उभट वाढणारे असून मिरची गर्द हिरव्या रंगाची असते. या मिरचीचे साल जाड असून फळांना तिखटपणा नसतो. ही उशिरा तयार होणारी जात असून हेक्टरी उत्पादन 12 ते 15 टन मिळते.
अर्का मोहिनी : या जातीची फळे मोठी आणि हिरव्या गडद रंगाची असून फळाचे सरासरी वजन 80 ते 100 ग्रॅम असते. या जातीचे हेक्टरी उत्पादन 20 ते 25 टन असते. यलो वंडर, भारत आणि इंद्रा यासारख्या ढोबळी मिरचीच्या संकरित जाती लागवडीस योग्य आहेत.
ढोबळी मिरचीसाठी दर हेक्टरी 3 किलो बियाणे लागतील. एक किलो बियाण्यास पेरणी करण्यापूर्वी 2 ग्रॅम थायरम चोळावे. रोपे तयार करण्यास निवडलली रोपवाटिकेची जागा चांगली नांगरून कुळवून तयार करावी. त्यानंतर तीन मीटर लागवडीसाठी लांब 1 मीटर रुंद व 15 सेमी उंचीचे गादी वाफे तयार करून वाफयावर चांगले कुजलेले शेणखत घालावे.
वाफ्याच्या रुंदीला समांतर अशा 2 सेमी खोलीच्या रेघा ओढून त्यात फोरेट 10 जी हे कीटकनाशक 10 ग्रॅम प्रत्येक वाफ्यात टाकून बी पेरावे व ते मातीने झाकून टाकावे व बियाण्यांची चांगली उगवण व्हावी म्हणून वाफयांना झारीने हलकेसे पाणी दयावे. बी 6 ते 8 आठवड्यांनी लागवडीस तयार होते. पुनर्लागवड करण्यासाठी 60 सेमी अंतराने सर्‍या काढाव्यात. रोपे सरीच्या दोनही बाजूस सरीच्या बगलेत 30 सेमी अंतरावर एका ठिकाणी एक रोप लावून करावे. पुनर्लागवड शक्यतो दुपारी 4.00 नंतर करावीर व रोपांना लगेच पाणी द्यावे.
या पिकासाठी हेक्टरी 15 ते 20 टन शेणखता व्यतिरिक्त 150 किलो नत्र 150 किलो स्फूरद व 200 किलो पालाशची आवश्यकता असते. ढोबळी मिरचीला लागवडीपासून सुरुवातीच्या वाढीसाठी भरपूर व नियमित पाण्याची आवश्यकता असते. फुले व फळे लागताना नियमित पाणी द्यावे. सर्वसाधारपणे एक आठवडयाचे अंतराने पाणी दयावे. ढोबळी मिरची चुरडा मुरडा या रोगास बळी पडत असते. त्यासाठी मिरचीचा मळा नेहमी स्वच्छ असणे आवश्यक असते. त्यासाठी सुरुवातीच्या काळास जरूरीप्रमाणे दोन तीन वेळा निंदणी करावी. तसेच झाडांना मातीचा भक्कम आधार द्यावा. – प्रसाद पाटील
